Jan Jagielski o utworzeniu w 1940 r. getta w Warszawie
W dniu 12 października 1940 r. - podczas święta Jom Kipur - gubernator Ludwig Fischer podpisał rozporządzenie o utworzeniu w Warszawie getta. Tą oficjalną decyzję poprzedziły liczne represje, stosowane wobec ludności żydowskiej praktycznie od zajęcia miasta przez wojska niemieckie w 1939 roku. Już w pierwszych tygodniach okupacji wydano zarządzenia o zablokowaniu posiadanych przez Żydów kont bankowych i oszczędności; zakazano uboju rytualnego, wprowadzono obowiązek pracy. Osoby pochodzenia żydowskiego zostały zmuszone do noszenia opasek z Gwiazdą Dawida. Ograniczenia swobód narastały z każdym miesiącem. Nowe władze zabroniły przeprowadzania zbiorowych modlitw, zamknięto synagogi, Żydom zakazano podróżowania koleją, wstępu do parków i restauracji. Żołnierze niemieccy dopuszczali się rozlicznych napadów na osoby pochodzenia żydowskiego. Powszechne było bicie, publiczne obcinanie bród i pejsów, napady rabunkowe.
Powstanie getta w Warszawie było przygotowywane znacznie wcześniej. W kwietniu 1940 r. rozpoczęto wznoszenie wysokich na 3 metry murów, które miały ograniczyć dostęp do „obszaru zagrożonego wystąpieniem epidemii”. Kosztami budowy obciążono Radę Żydowską, tzw. Judenrat. Jednocześnie z niektórych dzielnic Niemcy rugowali żydowskich mieszkańców.
Decyzja o utworzeniu getta dla tysięcy ludzi oznaczała nagłą konieczność porzucenia swych rodzinnych domów, pospiesznej sprzedaży mieszkań i kupna nowych. Migracje dotknęły 138.000 Żydów i 113.000 Polaków. Nietrudno domyślać się, że większość tych transakcji nie była korzystna. Wiele osób nie było w stanie kupić nowego lokum.
Getto warszawskie zostało oficjalnie zamknięte w dniu 4 listopada 1940 roku. Początkowo obejmowało obszar 307 hektarów, w przybliżeniu ograniczony ulicami (według ówczesnego nazewnictwa): Wielką, Bagno, pl. Grzybowskim, Rynkową, Zimną, Elektoralną, pl. Bankowym, Tłomackiem, Przejazd, Ogrodem Krasińskich, Nowolipkami, Świętojerską, Freta, Sapieżyńską, Konwiktorską, Stawki, Okopową, Zegarmistrzowską, Żelazną, Wronią, Waliców, Żelazną, Sienną. Pas terenu od Placu Mirowskiego i części ul. Chłodnej był wyłączony z getta. W ciągu kolejnych miesięcy powierzchnia getta była stopniowo zmniejszana. W grudniu 1941 r. został wyłączony z getta obszar na zachód od ul. Żelaznej, pomiędzy ul. Leszno i ul. Grzybowską. W konsekwencji tej decyzji, getto zostało podzielone na dwie części, tzw. małe i duże getta. W styczniu 1942 r. obie części zostały połączone drewnianą kładką.
Ulica Franciszkańska znalazła się w całości do roku 1942 w granicach Getta. Po roku 1942 tylko odcinek Franciszkańskiej od ulicy Nalewki do ulicy Bonifraterskiej.
 |
| Budowanie murów wokół Getta |
Na stronie portalu Getto Warszawskie znajdują się informacje o mieszkańcach ulicy Franciszkańskiej
